آرشیو دروس خارج اصول استاد سیدمحمود مددی96-95

موضوع: مطلق و مقید(فصل اول / جهت اولی (اعتبارات الماهیه) / مراد از «اعتبار» و «ماهیت»)

خلاصه مباحث گذشته:

دیروز واردشدیم در بحث «مطلق و مقید» و واردشدیم در فصل اول و جهت اولی که «تعریف مطلق» بود. امروز وارد جهت ثانیه می شویم.

الجهه الثانیه: اعتبارات الماهیه

مقدمه ای است برای تعیین موضوع له در الفاظ اجناس؛ مثلاً موضوع له الفاظ شجر و قلم چیست؟ ابتداءً مقدمه ای را بحث کنیم تا برسیم به تعیین موضوع له در اسماء اجناس.

توضیح چند اصطلاح

اعتبار

مراد از «اعتبار»، لحاظ و تصور است؛ اعتبارات ماهیت، یعنی انحائی که ما می توانیم یک ماهیت را در ذهن مان تصور یا لحاظ کنیم. پس مراد از «اعتبار» انحاء لحاظ و انحاء تصور ماهیت است.

ماهیت

کلمه «ماهیت» به چهار معنا اطلاق می شود، معنای اول و دوم، در حکمت رایج است. معنای سوم و چهارم، در لسان اصولیین به کار برده می شود.

معنای اول: ما یقال فی جواب ما هو

معنای اول، معنایی است که در «حکمت» رایج است، و رایج ترین معنا برای کلمه ماهیت، همین معنای اول است و کثیراً ما در السنه علمای دیگر هم به همین معنی به کار برده می شود. معنای اول عبارت است از: «ما یقال فی جواب ما هو».

حکما این را متوجه شده اند که در هر موجودی، دو حیثیت کاملاً متمایز هست؛ یک حیثیت، «هستی» و «وجود» است که بین همه موجودات مشترک است. و یک حیثیت هم ذات و حقیقتی است که در این ذات، پاره ای با هم مشترکند و پاره ای مختلفند، به این ذات «ماهیت» می گویند. مثلاً «زید» ذات و حقیقتی دارد که درخت آن حقیقت را ندارد. گاهی هم دو موجود، یک حقیقت دارند مثل زید و عمرو که هر دو در ذات «انسانیت» با هم مشترکند. به این ذات و حقیقت، «ماهیت» می گویند.

ص: 1